Doorbreek het taboe: pillen tegen depressie tijdens de zwangerschap

Graag vraag ik uw aandacht voor het taboe en schaamte rond het gebruik van pillen tegen depressie tijdens de zwangerschap.

Afgelopen dinsdag richtte het tv-programma Radar zich op de bijwerkingen van pillen tegen depressie (antidepressiva). Uit een peiling onder bijna 16.000 mensen bleek dat antidepressiva nog wel eens negatieve bijwerkingen geeft. Ook meldde Radar dat mensen het om diverse redenen slikten, niet alleen voor de behandeling van een depressie.

Deze uitzending volgde op een periode waarin meer aandacht was voor Depressie. Zo waren er enkele nieuwsberichten over behandelingen van depressie en het taboe die nog steeds heerst rondom depressie (zie bijvoorbeeld het Depressiegala). En over minister Schippers, die besloot meer geld vrij te maken voor onderzoek naar de preventie van depressie bij jongeren, vooral jonge vrouwen.

Daarnaast publiceerde het CBS onlangs de cijfers van 2014: 2/3e van de mensen met een depressie is vrouw, ook in de vruchtbare leeftijd. Daarbij komt dat vrouwen twee keer zo vaak antidepressiva slikken als mannen. Een groot deel van de jonge vrouwen wordt zwanger.

Het gevolg is dat maar liefst 2 tot 3% van alle zwangere vrouwen antidepressiva slikt. Dat zijn ongeveer 4000-6000 vrouwen per jaar. De doelgroep jonge en zwangere vrouwen is onder de aandacht, maar er is opvallend weinig aandacht voor (alternatieve) behandelmogelijkheden voor zwangere vrouwen die antidepressiva gebruiken.                                                                                                                   

Veel van de jonge vrouwen (en ook hun artsen) realiseren zich op het moment dat zij starten met antidepressiva niet dat zij (op termijn) zwanger kunnen/zullen worden. Een aanzienlijk deel wordt (ongepland) zwanger onder het gebruik van antidepressiva en gaat zich dan pas afvragen wat dit voor gevolgen heeft voor de zwangerschap en het ongeboren kind. Hierover is het laatste nog niet gezegd.

In 2012 verscheen een artsenrichtlijn over antidepressiva gebruik in de zwangerschap en bij borstvoeding. Uit deze richtlijn kwam naar voren dat er zeer wisselende bevindingen zijn over de veiligheid van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Deze onduidelijkheid bestaat nog steeds.

Denk daarbij aan het recente artikel dat dat Ianthe Sahadat op 14 december jl. in de Volkskrant schreef n.a.v. de studie in JAMA pediatrics over de relatie tussen antidepressiva tijdens de zwangerschap en autisme. Afgelopen januari verscheen weer een andere, maar qua opzet vergelijkbare studie van Castro e.a. in Translational Psychiatry, waarin deze link tussen antidepressiva en autisme werd tegengesproken. Dit keer bleef het stil in de media. Is er sprake van loos alarm?

Intussen plaatst deze almaar toenemende tegenstrijdige berichtgeving vrouwen en artsen voor een groot dilemma: moet je de antidepressiva blijven doorslikken als je zwanger wilt worden of al zwanger bent? Of stop je ermee en loop je het risico om terug te vallen in je depressie, waarvan ook bekend is dat dit ongunstig is voor het kind?

Artsen adviseren doorgaans om antidepressiva tijdens de zwangerschap te blijven gebruiken. Vooral omdat er nog geen goed onderzochte andere behandelmogelijkheden zijn. Gek genoeg weet dus niemand zeker of het voor moeder en kind veilig is om gedurende de zwangerschap antidepressiva te blijven gebruiken.

Maar het gebeurt wel.

Marlies Brouwer 

MSc | Promovendus Universiteit Utrecht & Erasmus MC Rotterdam | Klinische Psychologie | Faculteit Sociale Wetenschappen