Straf voor 'Oranje boven!'

Voorburg - Dorus Rous was een fanatieke Oranjeklant en zong in Voorburg uit volle borst diverse liedjes over de prinselijke familie Van Oranje. De brave borst werd daarvoor echter opgepakt en in de gevangenis van Leiden gesmeten. Hoe dat allemaal kon gebeuren? Dat was omdat het toen het rumoerige jaar 1786 was (aflevering 61).

Door F.J.A.M. van der Helm

Oranjeprins Willem V (1748-1806) verkeerde in zwaar weer. In 1785 verliet hij zijn Haagse paleis om er pas na enkele jaren terug te keren. Holland stond op de rand van een burgeroorlog, die werd veroorzaakt door de Patriotten die meer inspraak eisten in het openbare bestuur. Ze hadden duidelijke kritiek op de macht van de stadhouder en wilden hervormingen. Toen deze uitbleven, kon alleen de komst van een Pruisisch leger van 20.000 soldaten, Oranje weer in het zadel helpen. In september 1787 keerde de stadhouder weer veilig naar Den Haag terug.

Oranjecorps
Terwijl de aanhangers van de Oranjeprins, de Orangisten, het oude regime probeerden te handhaven, deden de Patriotten een greep naar de macht. In die tijd was het uiten van oranjesympathieën ten strengste verboden. Op het platteland had de bevolking het niet zo op de nieuwe denkbeelden. De Orangisten zaten er stevig in het zadel. Te Voorburg was ook een Oranjecorps, dat streed voor het behoud van de prins. Het corps was opgericht door Cornelis Siliakus met toestemming van de gematigde vroede vaderen van Voorburg, "mits ze zich kalm zouden houden". Dit in tegenstelling tot Veur en Leidschendam waar juist de Patriotten onder leiding van commandant Prijn actief waren.

Herberg
De Orangisten lieten zich geregeld zien op straat en gaven blijk van hun aanhankelijkheid aan Willem V en zijn familie. Op Tweede Kerstdag 1786 was er een bijeenkomst in de Voorburgse herberg De Bonte Os, waarbij Dorus Rous prominent aanwezig was. De uitbater van de horecagelegenheid, Hendrik Smits, had nog geen jaar zijn tapvergunning, maar wist zijn zaak goed draaiende te krijgen. Hij sympathiseerde kennelijk ook met de oranjebeweging en liet de tap flink lopen. Zowel in het etablissement als buiten op straat stond een massa uitgelaten Voorburgers. Het zingen van liederen in De Bonte Os was verboden. De liederen waren weliswaar geen strijdliederen, maar werden wel als opruiend beschouwd en waren duidelijk Oranjegezind, hetgeen wettelijk verboden was. Ook sympathisanten uit Delft en Den Haag waren bij deze manifestatie aanwezig. Het tumult diende gesmoord te worden en degene die voor gangmaker werd gehouden, werd opgepakt. Dat was Dorus Rous.

Rous werd naar Leiden gebracht en ingesloten op het Gravensteen, zoals de gevangenis daar heette. Aanvankelijk was de aanklacht dat hij was opgepakt wegens het roepen van 'Oranje boven!', maar er bleek toch meer gebeurd te zijn. Rous had als lid van het Voorburgse Oranjecorps ook deelgenomen aan exercities met wapens op het veld nabij de Achterweg.

Reacties naar helmhuis@ziggo.nl.