Opeenstapeling van factoren leidde tot financieel debacle

Leidschendam-Voorburg - De voorzitter van de Enquêtecommissie grondexploitatie Duivenvoordecorridor, Jaap Geluk, overhandigde maandag 22 juni het eindrapport aan de voorzitter van de gemeenteraad, burgemeester Joan Leemhuis-Stout. De gemeenteraad bespreekt dinsdag 30 juni het rapport tijdens een extra raadsvergadering.

Door Inge Koot

Een opeenstapeling van factoren heeft ertoe geleid dat het Duivenvoordecorridor project een grote financiële tegenvaller moest verwerken. Een belangrijke oorzaak was het op cruciale momenten ontbreken van bestuurlijke samenwerking. Op drie momenten is er vanuit de ambtelijke organisatie de discussie aangegaan met betrokken bestuurders. De eerste keer gebeurt dat bij de herziening van de grondexploitatie in 2013. Ambtelijk wordt er op dat moment druk ervaren om de grondexploitatie gunstiger aan te passen. Deze discussie vindt plaats tussen de wethouder grondzaken, voormalig wethouder Houtzager, en verschillende ambtenaren. Samen met voormalig wethouder ruimtelijke ordening, Heleen Mijdam, is hij tussen 2010 en 2014 verantwoordelijk voor het project. Het tweede moment waarop ambtenaren aan de bel trekken is bij het opstellen van het stedenbouwkundig plan. Zij wijzen de wethouder op de financiële gevolgen van het stedenbouwkundig plan. Zo staat dit ook verwoord in de door de ambtenaren opgestelde raadsbrief. Deze passage wordt naar wens van de bestuurders in de raadsbrief aangepast naar budgettair neutraal. 

Het tweede moment waarop ambtenaren aan de bel trekken is bij het opstellen van het stedenbouwkundig plan. Zij wijzen de wethouder op de financiële gevolgen van het stedenbouwkundig plan. Zo staat dit ook verwoord in de door de ambtenaren opgestelde raadsbrief. Deze passage wordt naar wens van de bestuurders in de raadsbrief aangepast naar budgettair neutraal.

Bij de herziening van de grondexploitatie van 2014 vindt een derde discussie plaats tussen bestuurders en ambtenaren. De ambtenaren willen de doorgevoerde vermindering op de kosten op dat moment terugdraaien. De vrees voor een nieuwe confrontatie met de wethouder grondzaken wordt door de betreffende ambtenaren uitgesproken. De wethouder wil de risico's niet opnemen in de grondexploitatie. Uiteindelijk wordt besloten om de grootste risico's te laten staan maar de wijze waarop deze meetellen te verwijderen. Kortom, de ambtelijke adviezen worden in de jaren 2013/2014 slechts voor een deel opgevolgd door de wethouder grondzaken.

Zorgen geuit
Ook het college heeft haar zorgen wel eens geuit over de risico's van het project. Die zorgen worden door de voormalig wethouder grondzaken en voormalig wethouder ruimtelijke ordening niet gedeeld. De enquêtecommissie ervaart verder dat de opeenvolgende colleges zich in onvoldoende mate hebben ingespannen om de gemeenteraad een zo reëel mogelijk beeld te geven van de risico's die de gemeente liep. Daarnaast moet de gemeenteraad het zichzelf aanrekenen dat zij onvoldoende heeft doorgevraagd en alert is geweest. Uit het onderzoek van de enquêtecommissie blijkt dat de grondexploitatie van juni 2014 niet ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden had moeten worden. Evenals in voorgaande jaren ontbrak een onderbouwing van de aannames in de grondexploitaties. Anno 2015 kan niet vastgesteld worden of de aannames realistisch, te optimistisch of juist te negatief zijn voorgesteld. Tot slot heeft de Enquêtecommissie ervaren dat de archiefvorming ernstig tekort schiet. Belangrijke overleggen worden onvoldoende schriftelijk vastgelegd. Mailboxen worden na vertrek van medewerkers en bestuurders gewist.

Aanbevelingen
De feitenrapportage en de analyse hebben geleid tot een aantal aanbevelingen. In zijn algemeenheid wordt sterk aanbevolen om binnen de organisatie tot integrale sturing en meer transparantie en professionaliteit te komen. De Enquêtecommissie spreekt de wens uit dat zowel in de grondexploitaties als in de organisatie de balans tussen tekenen en rekenen wordt teruggevonden opdat nieuwe ruimte ontstaat voor de kansen die de Duivenvoordecorridor de gemeente biedt.