Veepest teistert Voorburg

Voorburg - Na de zomer van 1865 werd de vreselijke veepest in ons land waargenomen. In Voorburg was op 22 september een eerste geval aangetroffen. Er werd groot alarm geslagen door zowel boeren als de overheid. Een ware catastrofe teisterde Voorburg en Nederland (aflevering 49).

Door: F.J.A.M. van der Helm

Prinses Marianne had haar eigen stal preventief leeggemaakt om mogelijk besmette dieren van Voorburgers te isoleren op haar landgoed. Dat was een wijs besluit. Van alle kanten deden de Voorburgers hun best om de gevreesde ziekte buiten hun grenzen te houden door het instellen van een in- en doorvoerverbod. De angst zat er goed in bij de boeren, want was de veepest ontdekt bij een slachtkoe dan mocht het vlees niet meer gebruikt worden voor consumptie en dat betekende een regelrechte financiële strop.

De ziekte leek Voorburg te zijn binnengebracht door veehouder Gerardus Cruijff (1812-1874), die woonde in het Roomhuis nabij de Geestbrug. Hij had zowel land in Voorburg als Rijswijk, waar hij de beesten liet grazen. Een 9-jarige zwartbonte melkkoe bezweek aan de ziekte. De veearts draaide overuren om de beesten te controleren.. Het wrange was dat niet iedere boer een zieke koe aanmeldde omdat hem dat in de portemonnee zou raken. Soms verkoos hij een illegale slacht, maar de straf daarop was gigantisch. Bovendien lag hij er dan volledig uit bij de andere boeren en zelfs bij de bevolking, die wellicht het zieke vlees had gegeten.

De gevreesde aandoening was te merken aan de wankele stand van de dieren. Ze hadden koorts en zowel het staan als het liggen kostten hen zichtbaar moeite. Daarbij nog tranende ogen, slijmerige lippen, ontvellingen en een heleboel andere symptomen, die zich bij het ene dier sterker manifesteerde dan bij het andere. De ziekte moest worden aangemeld en vervolgens werden ze geïsoleerd en verzorgd. Aan preventief ruimen deed de overheid niet in die tijd. Ofschoon er steeds meer stemmen opgingen om een billijke schadevergoeding toe te kennen aan een gedupeerde boer wiens koe werd afgemaakt. Vooral bij slachtvee kwam het voortijdig slachten van besmette dieren steeds vaker voor. Het aantal lieden dat afhankelijk was van de agrarische sector was groot. Het hele dorp leefde mee met een gedupeerde boer. Ook in de kerk werd er gebeden "God, behoede ons voor de veepest".

Maar met goede verzorging konden de koeien van de ziekte afraken. Boer Cruijff had zijn handen eraan vol. Verschillende malen per dag moesten de ogen, bek, neusgaten en aars met lauw water worden gereinigd. Ook dienden de stallen veelvuldig te worden schoongemaakt en van alle uitwerpselen te worden ontdaan. De genezen koeien gingen weldra weer terug de wei in.

Het aantal zieke koeien te Voorburg bedroeg 637 stuks op een totaal van 802! De uiteindelijke schade was rampzalig. Er stierven 109 koeien, 196 werden er afgemaakt en 332 herstelden zich.

Reacties naar: helmhuis@ziggo.nl.