Hetze tegen Oranje

Leidschendam - In een eerder artikel hebben we geschreven over Dorus Rous, de fanatieke Oranjeklant die in Voorburg werd opgepakt wegens zijn pro-Oranje uitingen. In Veur hadden we te maken met commandant Prijn, die juist een voorman was van de Patriotten. Beide partijen stonden lijnrecht tegenover elkaar en hun twist leek te ontaarden in een serieuze burgeroorlog. Wie was die in Veur wonende commandant Prijn?

Door: F.J.A.M. van der Helm

Een stukje vaderlandse geschiedenis vertaald naar onze eigen omgeving. Wat merkten de vooral agrarische bevolking uit onze contreien van de strijd tussen Orangisten en Patriotten rond 1783. De strijd die uiteindelijk door Oranje is gewonnen omdat hun Pruisische familieleden hen met een aanzienlijk leger te hulp schoot. Voorburg leek Oranjegezind en Veur stond open voor de democratische ideeën van de patriotten. Méér vrijheid zou de katholieke meerderheid op het platteland ten goede komen.

Prijn
Op 18 augustus 1778 huwde de 21-jarige Jan Anthonie Prijn (1757-1801) met Stephana Zoodaar (1756-1795), die geboren was in Den Haag. Prijn was niet de eerste de beste; hij was een notariszoon die geboren was te Utrecht en voorbestemd om ook het notarisambt te bekleden. Op 14-jarige leeftijd komen we hem tegen bij een Utrechtse collega-notaris waar hij in de leer was. Die ambities duurden niet lang, want weldra zat hij in Veur, waar hij in de houtbranche verzeild raakte. En daar is ook de familie Zoodaar te vinden. Prijn en Zoodaar trouwden en gingen weldra de villa Windlust bewonen.

Burgercorps
Prijn bleek zich goed te kunnen aanpassen in de Veurse samenleving. Hij had onder alle lagen van de bevolking zijn vrienden en contacten. Ofschoon eenvoudig geschoold, had hij wel een uiterst goede opvoeding genoten. Spoedig zag hij zijn kans schoon om een eigen burgercorps op te richten. Hij was een uitermate populaire man, die graag sprak over 'zijn' Veurenaren! Bij zijn huwelijk richtte hij zich tot de inwoners van Leidschendam met de woorden: "Dans Leidschendammers en Veurse lieden toon uw vreugde! Prijn en Zoodaar, rijk van deugd, zullen tot uw heil gaan trouwen." De familie Prijn bezat geld en dat bleek ook wel uit de grootse bruiloft.

Ondertussen oefenden Pryn en zijn soldaten om ten strijde te trekken tegen het huidige bewind, waarvan Oranje als grote boosdoener en vertegenwoordiger werd beschouwd. De uitslag is bekend en Oranje kwam als voorlopige overwinnaar terug als prins. Prijns militie werd ontmanteld en toen bleek dat hij naast kruit en kogels zélfs over kleine kanonnen beschikte. In 1786 was de commandant met zijn leger zo genereus om vijf Leidschendamse gezinnen, wiens huizen door brand waren vernield, met hulpgoederen en geld bij te staan. Zijn edelmoedige daad maakte hem nog populairder. In 1795 werd de patriot door de Bataafse Republiek gevraagd een Nationale Garde op te richten. In 1801 overleed de man te Veur op 43-jarige leeftijd.

Reacties naar hemhuis@ziggo.nl.