Het tragische lot van een Voorburgs joods jongetje op de Veluwe

Voorburg - Op de Tongerenseweg in het plaatsje Vierhouten staat een sober monument met de namen van acht joodse onderduikers. Zij zaten ondergedoken in ‘Het Verscholen Dorp’ (ook wel ‘Het Verborgen Dorp’ genoemd) gelegen in de dichte bossen rondom Vierhouten. 

Door Kees Wagener

Het monument kwam ik tegen op één van mijn vele fietstochten door de Veluwse bossen. Vlak daarvoor had ik een bezoek gebracht aan het ‘Het Verscholen Dorp’. Ik kreeg te horen dat twee van de slachtoffers uit Voorburg kwamen: Vader Arend Samuel en zoontje Meijers, slechts zes jaar oud. Mijn oren spitsten zich als oud-Voorburger. 

In april 1942 werden de joden verplicht een Jodenster te dragen. In de zomer daarop kregen alle Joden via de Joodse Raad een oproep om zich te melden voor ‘werkverruiming’ in Duitsland. Zo melden zich op één dag meer dan 10.000 joden voor transport naar Westerbork. Veel Joden zagen de oproep als een teken dat ze moesten vluchten of onderduiken. Vanuit hun mooie huis aan de Vijverhof vluchtte de familie Meijers naar het oosten van het land. Via het verzet kwamen ze uiteindelijk terecht in ‘Het verscholen dorp’ in de ‘Soerelse’ bossen nabij Vierhouten. Het ‘Verscholen Dorp’ bestond uit negen ondergrondse schuilhutten, bedekt met veel groen. In het kamp zaten inmiddels 100 onderduikers, veelal Joden, maar ook parachutisten, deserteurs en gevluchte Russische krijgsgevangenen.

Op 29 oktober 1944 werd het kamp toch ontdekt. Twee leden van Landstorm Nederland (een eenheid van de Waffen-SS) waren die dag op patrouille in de bossen. Plots hoorden ze het geluid van houtzagen of houthakken. De SS vermoedde een gewapende verzetshaard in de bossen en kwamen dezelfde avond terug met veel geschut. Er brak onder de onderduikers een enorme paniek uit gebroken. Iedereen vluchtte de bossen in. Ook mevrouw Meijers, vergezeld met haar dochtertje, verliet het kamp. Haar man Arend Samuël Meijers was aanvankelijk ook gevlucht, maar ging met de zesjarige John Roedolf terug om nog een koffer op te halen. Een tragische beslissing. Helaas waren eenheden van de SS en Landstorm Nederland al aanwezig en werden beiden opgepakt. Zes Joden, waaronder vader en zoon Meijers, werden meegenomen in het bos. Een ieder kreeg een spa mee om zijn of haar graf te delven. Mevrouw De Leeuw was zo angstig dat ze begon te schreeuwen. Toen een Duitse SD-man haar schopte, viel vader De Leeuw uit verontwaardiging de man aan met de spa. Hij werd hierna ernstig mishandeld en vervolgens gedood. Hierna werden ook de anderen doodgeschoten, waaronder John Roedolf. Hij mocht slechts zes jaar worden van zijn beulen. Na de oorlog werden op aanwijzing van de (voormalige) Landstormers de graven teruggevonden. De lichamen werden gekist en meegenomen naar Nunspeet.

Op 16 november 1945 werden vader en zoon Meijers herbegraven op de oude begraafplaats aan de Parkweg in Voorburg. In de jaren ’80 ben ik op zoek gegaan naar deze graven maar kon ze niet vinden. Bij navraag bleek dat Arend Samuel en John Roedolf Meijers wederom zijn opgegraven en herbegraven op het ereveld Nationale Ereveld in Loenen. Mevrouw Wil Meijers-De Kadt en dochter Suzelien (Suus) zijn na het ontvluchten uit het kamp in Elburg terecht gekomen waar ze onderdak vonden bij dominee Boswijk. Hier maakten ze de bevrijding mee. Lang koesteren ze de hoop dat hun geliefden de oorlog overleefd hebben. Die hoop verdwijnt wanneer in oktober 1945 hun graven gevonden worden en Wil erbij geroepen wordt om hen te identificeren. In het boek ‘Het Verscholen Dorp’ zegt mevrouw Meijers: “Wat er op zo’n moment door je heen gaat is met geen pen te beschrijven. Een intens verdriet maakte zich van mij meester”.

Op 4 mei 1994 wordt er aan de Tongerenseweg het eerder aangehaalde monument onthuld. Mevrouw Meijers, vergezeld door dochter Suzelien, is hierbij aanwezig. Nagenoeg op de plek waar haar man en zoontje John Roedolf in koelen bloede neergeschoten en begraven werden. Mevrouw Meijers is in 2003 op hoge leeftijd overleden. Dochter Suzelien verhuisde net als haar moeder naar het oosten en trouwde. Ze vernoemde haar zoon naar haar overleden broertje. Zo leeft de naam John Roedolf na 75 jaar nog altijd voort.

Kees Wagener is docent geschiedenis en oud-Voorburger.

Lees het volledige artikel in Het Krantje van deze week.