'Wenende vrouw, Sybille' (1956) van Albert Termote op de Oosterbegraafplaats aan de Rodelaan in Voorburg (foto: Marian Kokshoorn).
'Wenende vrouw, Sybille' (1956) van Albert Termote op de Oosterbegraafplaats aan de Rodelaan in Voorburg (foto: Marian Kokshoorn).
beelden in beeld

Rouwen en vooruitzien

Actueel 1.234 keer gelezen

Voorburg - Op de Oosterbegraafplaats in Voorburg zie je op een lage sokkel een knielende vrouw. Eén arm houdt ze langs het lichaam, de andere buigt ze naar haar gezicht. De hand raakt haar wang. Ze huilt. Het beeld heeft twee titels: “Wenende vrouw” en “Sybille”. Dat vraagt om uitleg. 

Door Anne Marie Boorsma

Vorige keer besprak ik een ander beeld over verdriet en rouw dat op dezelfde begraafplaats staat: “Knielende man”, van Johan Polet. Een klassiek aandoend aantrekkelijk beeld. Hier zien we iets totaal anders. De lichaamsvormen, bij Polet zo belangrijk, zijn hier nauwelijks zichtbaar. Het lichaam van de vrouw is bedekt met brede draperieën. Ze lijkt een pij te dragen. Ook draagt ze een hoofddoek. Handen en gezicht zijn wel uitgewerkt. Beeldhouwer Albert Termote heeft daarmee het accent gelegd op de sterke gezichtsuitdrukking en expressiviteit van de handen. 

Rouw kent vele gezichten. Bij het verwerken van groot verlies komen naast verdriet emoties los als boosheid en somberheid, eenzaamheid en pijn. Rouw gaat ook over angst, wanhoop en machteloosheid. Al die emoties lijken weerspiegeld te worden in dit beeld. Zowel in de dramatische houding als in de details. Kijk maar naar de wijd opengesperde ogen. Kijk naar de iets verbeten mond. En naar haar linkerhand, die zich vastgrijpt aan de sokkel. De andere hand die ze naar voren steekt om haar tranen te drogen. 

Albert Termote werkte voor het grootste deel van zijn leven in Voorburg. Maar hij is geboren en getogen in België. Ongetwijfeld kende hij de zogenaamde pleuranten, ofwel beweners, bij het praalgraf van de Bourgondische hertog Filips de Stoute van beeldhouwer Claus Sluter uit het begin van de 15de eeuw. Het graf is te bewonderen in het Museum voor Schone kunsten in Dijon. Over deze pleuranten schreef de historicus Johan Huizinga ‘de diepste en waardigste verbeelding van rouw, een dodenmars in steen’. Waarschijnlijk heeft Termote zich laten inspireren door deze laatgotische beelden. 

Maar nu de tweede titel: ‘Sybille’. Een sybille was in de klassieke tijd een mythologische godin die de toekomst kon voorspellen. In de Christelijke wereld werd ze geassocieerd als de aankondiger van de wederkomst van Christus. Beroemdste sybilles zijn in 1509 door Michelangelo geschilderd op het plafond van de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan. 

Vooruitzien lijkt aantrekkelijk, maar dat is het niet. Het is goed dat wij aardse wezens wat de toekomst betreft in onwetendheid verkeren. Slechts één ding weten we zeker, en dat is dat wij ooit zullen sterven. Geen fijn vooruitzicht. Het lijkt net alsof de wenende vrouw ons hierop wil attenderen. Ik zie het aan de hand die haar tranen wist. Die steekt opvallend naar voren, naar ons, de nog levende bezoekers van de Oosterbegraafplaats.

U kunt alle stukjes teruglezen op www.annemarieboorsma.nl.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant