Heerlijkheid Veur

Leidschendam - De gemeente Veur is in 1938 samen met het grote Stompwijk in Leidschendam opgegaan. Twee kanten van de Vliet werden door deze fusie met elkaar verbonden in één gemeente. Veur was vanaf de Napoleontische tijd een zelfstandige gemeente geweest. Voortgekomen uit de heerlijkheid Veur. Maar wist u dat Veur eens bij Voorschoten hoorde? (aflevering 44).

Door F.J.A.M. van der Helm

Veur is een zéér oude plaats die reeds in de Middeleeuwen wordt genoemd. Ofschoon de naam thans nog slechts voortleeft in onder andere het Veurs Lyceum, strekte de langgerekte gemeente zich uit van Voorschoten tot Voorburg en Wassenaar en de Vliet aan de west- en oostzijde. In die omvang is de heerlijkheid in 1795 door de heren Van Wassenaar verplicht overgedragen aan de staat om de gelijknamige gemeente te creëren.

Veur en Voorschoten zijn beide bezittingen geweest van de familie Van Wassenaar, die op het kasteel Duivenvoorde woonde. Nazaten van deze familie zijn nog steeds woonachtig op dit historische kasteel, dat in de dertiende eeuw werd gebouwd. Het begon met het maken van een solide donjon en later kwamen pas de uitbreidingen, die het kasteel maakten tot de grootte en omvang die het nog steeds heeft. Eind 12e eeuw gaf de graaf van Holland het gebied in leen aan de familie Van Wassenaar om het voor hem te beheren en te besturen. Daartoe behoorde ook Veur waar enkele tientallen mensen woonden en werkten. En belasting betaalden aan de heer Van Wassenaar.

Tot 1645 blijft Veur samen met Voorschoten één heerlijkheid uitmaken. Bestuurder van de grond blijft het 'kasteel Duivenvoorde', waar ná de familie Van Wassenaar –via vererving- andere nazaten hun intrek namen. In die periode lezen we ook over het oeroude Schakenbosch waar aan bosbouw werd gedaan en dat in 1569 voor een aanzienlijk deel werd gekapt. Langs de zandweg van Voorburg naar Leiden stonden diverse boerderijen, die steeds meer in eigendom kwamen van families, die ook nu nog in Veur woonachtig zijn. Rond de Dam was een kleine gemeenschap van 44 huizen met 189 inwoners. Enkele oude families die we daar tegenkomen zijn de families Mooijman, Vos, Luikenaar, twee gezinnen van de familie Van der Gaag, Vicht, Speer, Couwenhoven enz. De Veurse schoolmeester Cors Allerts woonde met zijn gezin in Voorschoten en ging dagelijks naar Veur om les te geven. We schrijven 1622 toen er voor de belastingdienst een volkstelling werd gehouden. Overigens bedroeg het Veurse deel van de bevolking der grote heerlijkheid in 1622 1/3 deel van het totaal.

De heerlijkheid werd gesplitst in 1645 en vanaf Johan van Wassenaer (1615-1645) kreeg Veur zijn eigen heer, maar ook daarmee nauw verbonden een eigen college van schout en schepenen, die voor het alledaagse bestuur en de primaire rechtspraak zorgde. Meer hierover in mijn boek 'Boeren en boeven, gebeurtenissen uit de Voorschotense samenleving 1500-1800'; 166 blz.

Reacties naar helmhuis@ziggo.nl.