De persgasfabriek in de tuin van buitenplaats Middendorp
De persgasfabriek in de tuin van buitenplaats Middendorp
HISTORISCH LEVEN AAN DE VLIET

Voorburgse straatverlichting

Historie 1.691 keer gelezen

Voorburg - In 1866 bouwde de Rotterdamse ondernemer Jan Bleuland van Oordt (1834-1924) een heuse gasfabriek te Voorburg. Een historische gebeurtenis, want Voorburg werd de eerste plaats in Nederland die straatverlichting kreeg uit petroleumgas.

Door F.J.A.M. van der Helm

In 1866 kwam Jan Bleuland van Oordt naar Voorburg waar het jonge gezin zijn intrek nam op het historische landgoed Middendorp, gelegen aan de Vliet met de voordeur aan de Kerkstraat. Vader Jan was te Rotterdam getrouwd met Guilhelmina Hoogerwerff (1837-1928), die hem zes kinderen zou schenken, waarvan de laatste vier in Voorburg werden geboren.

De energieke Jan kwam in 1834 ter wereld als Jan van Oordt en was een telg uit een vooraanstaande patriciërsfamilie die bestond uit kooplieden en bestuurders, maar nog immer actief is in de Rotterdamse haven. In 1840 werd zijn naam veranderd in Bleuland van Oordt, omdat de achternaam van oma Aafje Bleuland dreigde uit te sterven. Wanneer hij zich in Voorburg vestigt, is hij reeds directeur van een fabriek van zinkornamenten en andere metalen. In 1867 veranderde hij die naam en werd hij tevens omgezet in een naamloze vennootschap met de naam 'Fabriek van geoctrooieerd Petroleumgas en metalen voorwerpen'.

De inventieve heer Bleuland ontwikkelde op de één of andere manier een procedé waardoor hij uit de restanten van petroleum, gas kon zuiveren. Bleuland had geëxperimenteerd en diverse proeven gedaan waarna hij octrooi had aangevraagd en verkregen. Zijn gas was aanzienlijk helderder dan dat uit steenkool. In augustus 1867 ging de gemeente Voorburg tot het gebruik van het gas over bij de straatverlichting. Daarmee was het de eerste gemeente van het land.

De fabriek kwam te staan in de tuin van zijn buitenplaats Middendorp. Vanaf de Westvlietweg was de gasfabriek goed zichtbaar. Een wit gebouwtje met verschillende hoge schoorstenen, die rook uitbliezen. De persgasfabriek zoals Bleuland het kortweg noemde, was van verre reeds zichtbaar. Diverse keren werd er bij- en aangebouwd, doordat de vraag naar zijn gas alsmaar toenam. Ook tijdens een Nederlandse Noordpoolexpeditie in 1882 gingen er cilinders mee van Bleuland. De bussen van 25 liter werden ook gebruikt in de deftige woningen van Voorburg. Een liter kostte 11 cent, dus onbetaalbaar voor Jan met de pet. Inclusief certificaat van echtheid. Ook leverde Bleuland lampen, die met zijn veilige gas een licht zouden geven gelijk aan 22 kaarsen. In tegenstelling tot de petroleumlamp, die maar licht voor 7 kaarsen gaf. Naast straatverlichting hield de gasfabriek zich ook steeds meer bezig met verlichting in fabrieken.

De gasfabriek beleefde hoogtijden, doch de gemeente Voorburg wilde het gas in eigen beheer hebben. De concessie aan Bleuland werd niet meer verlengd. In 1912 kreeg Voorburg zijn eigen zelfstandige gasfabriek. Door de opkomst van de elektriciteit, kwam er steeds minder behoefte aan gaslicht. In 1934 stopte de fabriek na bijna 90 jaar.

Reacties naar helmhuis@ziggo.nl.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant