Kwakzalver voor rechter

Voorburg - Kruidenvrouwtjes, wonderdokters, piskijkers en gebedsgenezers zijn beoefenaars van alternatieve geneeskunsten waar de reguliere artsenij niet altijd even blij mee is. Ook in het (verre) verleden werd er vaak een beroep gedaan op iemand die geneeskrachtige gaven meende te hebben. Maar het blijft moeilijk om het kaf van het koren te scheiden, getuige de Voorburgse mevrouw Femia Haverhoek (1874-1948), die voor het gerecht kwam.

Misschien zijn er nog lezers die mevrouw Femia Haverhoek hebben gekend. Niet zo zeer persoonlijk, maar van horen zeggen. Ze had haar praktijk te Voorburg aan het Oosteinde 59, nabij het spoorwegviaduct. We hebben het dan over de jaren 1923 tot 1925. De ondernemende vrouw was afkomstig uit Rotterdam en was eerder weggelopen bij haar man Bernardus Tap. Vermoedelijk kwam ze naar Voorburg omdat de grond aan de Rotterdamse Oostzeedijk 237 te heet onder haar voeten werd. In Voorburg had ze haar eigen pislaboratorium of zoals ze het zelf semi-wetenschappelijk noemde 'Scheikundig laboratorium Urineonderzoek'.

Daarnaast had ze een eigen kruidenhuis 'God zij met ons', waarmee ze haar bezorgde patiënten na 'diagnose' voorzag van de nodige kruiden. Meestal onschuldige sennapeulen. De ene noemde haar een oplichtster en de andere sprak van een handige onderneemster. Slechts weinigen zagen in haar een integere vrouw die inderdaad over helende, bovennatuurlijke gaven zou beschikken. De vrouw presenteerde zichzelf als homeopaat in een boekje vol met loftuitingen en dankbaarheden van patiënten die door haar waren genezen.

Toen de vrouw naar Voorburg kwam was ze rond de vijftig en had ze al behoorlijk wat meegemaakt in haar praktijk. Zonder schaamte beweerde ze genezeres te zijn van 'kanker, lupus, huidziekte, suikerziekte, verlamming, neuspoliep, dauwworm en andere kwalen'. Haar kwalijke praktijken kwamen haar uiteindelijk duur te staan. Ze werd aangeklaagd en vervolgd wegens het onbevoegd uitoefen van de geneeskunde. Tijdens de rechtszitting werd haar verleden onthuld.

Femia was in Almelo geboren, in Arnhem getrouwd en vervolgens was ze neergestreken te Hees, Rotterdam en Voorburg. Van enige medische scholing is niets gebleken, maar haar broer Rudolph had in Utrecht een aardig lopend praktijkje als homeopaat. Een dergelijke carrière leek ze zelf ook te ambiëren en ze begon volop advertenties te plaatsen in dagbladen. Soms kwam ze langs in een dorpsherberg waar ze spreekuur hield. In 1919 gaf ze een zwangere vrouw een middeltje om van haar zwangerschap af te komen: natronloog, een ontstoppend chemisch middeltje om de gootsteen weer lopend te krijgen. Het 'medicijn' deed vreselijke pijn bij de 'patiënte', die hevig moest braken en naar het ziekenhuis werd vervoerd, waar ze haar vrucht kwijtraakte.

In Voorburg ontvluchtte ze haar praktijk. Nog voor het uitspreken van het vonnis – een maand gevangenisstraf of 200 gulden boete - zat ze weer aan de Oostzeedijk in Rotterdam.