Een glimmend geel kompas

Voorburg - Het is een opvallend beeldhouwwerk, daar voor het poortgebouw van Huygens’ Hofwijck aan het stationsplein in Voorburg. Het torent hoog de lucht in en is van glimmend felgeel staal. Je ziet het niet meteen, maar het bovenste gedeelte beweegt… 

Door Anne Marie Boorsma

Het beeld, gemaakt door Tjoe Fang King, is van gepoedercoat staal. Het onderste gedeelte is een lange puntige zuil die vanaf één kant lijkt op een spitse piramide waarvan een zijde recht en een andere gegolfd is. Vanaf de andere kant blijkt het om twee dikke spitsvormige platen te gaan die in een driehoek aan elkaar gemonteerd zijn. De grote bouten heeft de kunstenaar zichtbaar gelaten. Aan de bovenkant van de staande zuil zie je eenzelfde maar veel kleinere vorm. Die is er horizontaal aan bevestigd met een kogelgewricht. Hij beweegt door de wind en lijkt een beetje op een vaantje. Of toch meer op een wegwijzer? 

Het is een abstract beeld, maar titel en locatie vertellen wel iets over de achterliggende betekenis. De titel is namelijk ‘Zhi Zhen, Wijzer’. Dat slaat op het eerste kompas dat lang voor onze jaartelling uitgevonden werd in China. Dat kompas werd ‘Zhĭ nán zhēn’ genoemd, wat ‘aanwijzers van het zuiden’ betekent. Vooral de zogenaamde Feng Shui-meesters gebruikten deze kompassen voor de inrichting van hun omgeving. Ze geloofden dat een juiste rangschikking een positieve invloed had op de mens. Dus de oudste kompassen waren in die zin ook wegwijzers voor
een gelukkig(er) leven.

Kunstenaar Tjoe Fang King (1955) maakte veel kinetische kunstwerken voor de openbare ruimte. Hij was Tjoe Fang King onder de indruk van de locatie waar het beeld staat. De kunstenaar liet zich namelijk inspireren door de instrumenten in het Museum Huygens’ Hofwijck van de beroemde natuur-en sterrenkundige Christiaan Huygens (1629-1695). 

De Zhi Zhen, Wijzer is een kinetisch kunstwerk: een kunstwerk dat door wind of water, zonne-energie of mechanische aandrijving kan bewegen. De Franse kunstenaar Marcel Duchamp (1887-1968) was één van de eersten die bewegende kunstwerken maakten. Net als de beroemde Russische constructivist Vladimir Tatlin (1885-1953). Dan denk ik vooral aan zijn megalomane ontwerp voor de Derde Internationale, ook wel de Tatlin-toren genoemd. Vooral in de jaren vijftig en zestig waren de vrolijke en kleurrijke mobiles van de Amerikaan Alexander Calder (1898-1976) geweldig populair. Geliefd werden toen ook de piepende en krakende beweegbare objecten die de Zwitser Jean Tinquely (1925-1991) maakte van machineonderdelen.

Voor reacties en info over cursussen kunstgeschiedenis: www.annemarieboorsma.nl.