'Knielende man' van Johan Polet, staat sinds 1949 op de Oosterbegraafplaats aan de Rodelaan te Voorburg (foto: Marian Kokshoorn).
'Knielende man' van Johan Polet, staat sinds 1949 op de Oosterbegraafplaats aan de Rodelaan te Voorburg (foto: Marian Kokshoorn).
beelden in beeld

Klassiek mannelijk naakt

Cultuur 1.728 keer gelezen

Voorburg - Er heerst een weldadige rust op de Oosterbegraafplaats in Voorburg. Door het zomerse weer en de regen groeit en bloeit het groen weelderig. De graven zijn versierd met de bekende symbolen van hiernamaals, wedergeboorte en eeuwige liefde.

Door Anne Marie Boorsma

Herdenkingstekens die wat troost kunnen bieden. Je ziet kruizen, hartjes, engeltjes en duifjes. Van verre zie je ook een beeld van een knappe knielende jongeling. Hij is vrijwel naakt. Is dat eigenlijk niet vreemd, zo op een begraafplaats? De jongeling heeft één knie opgetrokken, de ander rust op de sokkel. Een lange lap is zo gedrapeerd dat deze de intieme delen bedekt. Met één hand op zijn rug houdt hij de lap een beetje omhoog. In de andere hand houdt hij een olijftak vast. Symbool van vrede, verzoening en hoop. Een erg makkelijke houding is het niet. Maar de man is sportief en sterk. Je ziet de spieren zitten in benen en buikpartij. Slank is hij ook. De onderste ribben en de sleutelbenen zijn goed zichtbaar. De golvende haren zijn naar achteren gekamd waardoor zijn hoge voorhoofd goed uitkomt. De neus is recht en de ogen opvallend groot en starend. Hij is een typisch voorbeeld van een klassieke schoonheid. 

De oude Grieken maakten veel beelden van knappe naakte mannen. Het ging meestal om de uitbeelding van goden, halfgoden en (sport)helden. Het geïdealiseerde mannelijk naakt stond in die tijd voor het goede en het bovenmenselijke. Het had weinig met erotiek te maken. 

Terug naar ons beeld. Het is een In Memoriam gemaakt door beeldhouwer Johan Polet in 1943. Dus midden in de Tweede Wereldoorlog. Het staat naast het graf van Pieter Visser. De sokkel vermeldt dat Visser chef van het departement van onderwijs, kunsten en wetenschappen was. 

Johan Polet, zoon van steenhouwer Dirk Polet, werkte in zijn jonge jaren expressionistisch. Zijn naam werd in één adem genoemd met Hildo Krop en John Rädecker. Tijdens de oorlog ging hij classicistische beelden maken. Hij ging samenwerken met de bezetter en werd lid van de Nederlandse Kultuurkamer. Het classicisme was Hitlers favoriete kunststroming. Zo was zijn lieveling de nazi-beeldhouwer Arno Breker. Na de oorlog raakte Polet vanwege zijn nazisympathieën in diskrediet. Dat is de reden dat het een aantal jaren duurde voordat het beeld van de knielende man geplaatst werd. 

Een beeld van een naakte man op een begraafplaats is minder vreemd dan het lijkt. Een geïdealiseerd lichaam wordt nog steeds met iets goeds en goddelijks geassocieerd. Iemand die knielt maakt zichzelf klein. Het staat voor onderdanigheid, dankbaarheid en respect. Opvallend zijn ook zijn grote droeve ogen en het gebogen hoofd. Wel degelijk passend dus voor een plek waar de doden herdacht en geëerd worden.

Voor reacties en meer informatie: www.annemarieboorsma.nl.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant