‘Piëta’, van Johannes Petrus Maas en zonen, 1899. Oosteinde 56 (Begraafplaats St. Martinuskerk) Voorburg. (Foto: Marian Kokshoorn)
‘Piëta’, van Johannes Petrus Maas en zonen, 1899. Oosteinde 56 (Begraafplaats St. Martinuskerk) Voorburg. (Foto: Marian Kokshoorn)

De verbeelding van verdriet

Actueel 1.161 keer gelezen

Dit beeldhouwwerk gaat over rouw. Je ziet het onmiddellijk als je het ijzeren hek van de begraafplaats naast de Martinuskerk opendoet. Je staat dan oog in oog met in beeld gebracht verdriet. Het gaat hier om een zogenaamde Piëta. Dat is Italiaans voor medelijden.  

Door Annemarie Boorsma

Een Piëta is een voorstelling van moeder Maria met het dode lichaam van Christus op haar schoot. Het staat hier op een priestergraf. Maria zit op een stoel of kruk, bedekt door de lange loshangende mantel die ze draagt. Haar rechteronderbeen steunt het naakte bovenlichaam van haar zoon. Haar knie en rechterhand ondersteunen zijn hoofd. Haar linkerhand ligt liefdevol op zijn borst. Het stenen materiaal is op sommige plekken erg verweerd. De gezichtstrekken van Maria zijn nauwelijks zichtbaar. Toch zie je door haar houding en de stand van haar hoofd, hoe al de aandacht naar haar kind gaat. Het is een driehoekcompositie, zoals je dat ook ziet bij een andere bekende voorstelling: Maria met kind. Er is een verband tussen die twee taferelen. Ze gaan over geboorte, dood en wedergeboorte.  

Achter de heilige figuren staat een groot kruis met draperieën. Het kruis waar Christus aan stief. In het Nieuwe Testament wordt verhaald over de kruisafname, de bewening van Christus en de graflegging. Maar dat Maria haar gestorven zoon op schoot neemt wordt niet beschreven. Het motief wordt voor het eerst afgebeeld in de 12de-eeuwse Byzantijnse kunst en vindt in de 13de eeuw zijn weg naar het Westen. Vanaf die tijd wordt de Mariaverering steeds belangrijker. Een van de beroemdste Pieta’s is het marmeren beeld dat de nog jonge Michelangelo maakte in het jaar 1499. Het staat in de Sint-Pieterbasiliek in Vaticaanstad. Maar ook in de schilderkunst komt het thema veel voor. Zoals die van Eugène Delacroix uit 1850. Een werk dat hangt in het Van Gogh museum in Amsterdam. Daar hangt ook een Piëta van Vincent van Gogh, die Delacroix als voorbeeld nam. 

Makers van ons beeld is Johannes Petrus Maas (Den Bosch 1861-Haarlem 1941) en zijn zonen. Maas doorliep de Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten in Den Bosch. Daarna werkte hij een aantal jaren op de ateliers van verschillende beeldhouwers. In 1882 verhuisde hij naar Haarlem. Hij zou er zijn eigen atelier beginnen. Hij werd vooral bekend om zijn heiligenbeelden, maar hij maakte ook kerkmeubilair.
Eind april van dit jaar hebben vandalen met een houten kruis van een kindergraf dit bijzondere beeld en een aantal graven zwaar beschadigd. Je vraagt je af wat zo iemand bezielt. Toch is de kracht van het beeld niet verloren gegaan. Het gaat over de hechte band tussen moeder en kind. De verbeelding van intens verdriet.  

Voor reacties en informatie over (online) cursussen kunstgeschiedenis over beeldhouwkunst: www.annemarieboorsma.nl

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant