Een bijzondere inkijk in de Voorburgse kerkgeschiedenis

Voorburg - Het bord waarop in de Oude Kerk in het centrum van Voorburg alle namen van de predikanten van 1576 tot heden in mooi geschilderde letters staan, intrigeerde emeritus predikant Pé Wapenaar.

Het vorsen in archieven is een soort hobby van hem en het predikantenbord vroeg om onderzoek naar wie die predikanten waren. Pé dook in de verslagen van de kerkenraadsvergaderingen. Hij verzamelde daaruit gegevens en schreef de brochure ‘De eerste 32 predikanten van de Hervormde Gemeente Voorburg. Wie waren zij?’

De Voorburgse gemeente viel onder het gezag van de gemeente Delft. Beroepen moesten door Delft worden goedgekeurd. Soms duurde her lang voordat de Regeerders in Delft een beroep goedkeurden. Zo vraagt de Voorburgse kerkenraad op 28 december 1694 approbatie voor het beroepen van Johannis Francken. Op 26 december 1695 krijgt hij pas een uitnodiging om naar Delft te komen.

In 1787 besloot de kerkenraad om een Avondmaalsviering niet door te laten gaan omdat ongeregeldheden tussen de Patriotten en Oranjezinden leidde tot een moord in de Voorburgse herberg. En in 1795 maakt Voorburg kennis met het Franse bewind. Er wordt een Vrijheidsboom geplaatst, een doorn in het oog van de prinsgezinde predikant Jacobus de Rijk.
De leefomstandigheden waren soms moeilijk. Er werd dan een beroep gedaan op de diaconie. In 1788 worden `wegens de sterke vorst, geresolveert een uijtdeeling van spek te doen, (…) vier varkens gekogt (…)´, en ´wegens extra duurte van het spek twee koebeesten te slaan en die uijt te deelen.´

In januari 1800 komt de volgende afkondiging om een extra collecte voor de diaconie te houden: ‘Den gemeente zij bij dezen kennelijk, dat, daar voor de langduurende en aanhoudende koude, in dit winter seizoen, de behoeftigheden des leevens onder den armen groot is geworden, en, dat daarbij de Diaconij kasse al sedert een geruijmen tijd en thans bijzonder, zeer schaars van gereede penningen voorzien zijnde, om in de noodzaakelijkste benoodigdheden voor vele behoeftigen te voorzien: zo heeft de Eerwaarde Kerkenraad na rijpe deliberatien beslooten en geresolveerd, om op aanstaande woensdag den 15 deze maand Januari, aan den huijzen van alle Gereformeerden in dezen Dorpe en Ambachte, door de leeden van de gemelde Kerkenraad, van elk en een ijgelijk vriendelijk en milde gift te geven, ijder na zijn vermogen, voor hunne in vele opzigten noodlijdende arme medemenschen - zullende vervolgens aan de Gemeente opening worden gegeven, wat eris ontfangen zo het wel besteed zijn. Waartoe wij wenschen dat de Heer hetzelve met zijn Goddelijken zegen zal gelieven te agtervolgen.’ Als men in die tijd zou vinden dat de jeugd te weinig las, is dat te begrijpen.

Waren er in het brave Voorburg dan geen schandaaltjes? Natuurlijk wel. In de Handelingen van de kerkenraad in 1759 is sprake van wat wij nu grensoverschrijdend gedrag zouden noemen. Het gaat over het gedrag van ene Jacobus Simonsbergen. De klacht is dat Jacobus ‘smeerlijk gedrag heeft in ‘t huis van den Predikant met eene van desselfes dienstmaagden en tentamens (pogingen) tot oneerbaarheid van den Willemijn Akkerhuis.’ Jacobus ontkent, maar hem wordt wel de toegang tot het Avondmaal ontzegd. Er volgen vele gesprekken. Een speciaal voor dit voorval opgerichte commissie komt tot de conclusie de partijen niet dichterbij elkaar te krijgen zijn: ‘niettegenstaande sij alle moeijten en vleid hebben aangewend.’ Jacobus krijgt nog eenmaal de kans zijn visie op de gebeurtenis aan de kerkenraad op papier uit te leggen. Jacobus weigert en is ‘met woedende boosheid dit weigerende vertrokken.’ Het verslag van deze vergadering eindigt desalniettemin met de woorden: ‘de kerkenraad hierop in alle liefde en vreede gescheiden.’

De bundel geeft een goed beeld over hoe de verschillende predikanten werden beroepen en tegen welke problemen de kerkenraad gedurende ruim 350 jaar aan liep. Het geeft een bijzondere inkijk in de Voorburgse kerkgeschiedenis.

De bundel is te bestellen via wapenaar@freeler.nl.