Groots Oranjefeest in 1788

Leidschendam - Een onvergetelijk Oranjefeest vond plaats langs de Vliet bij Leidschendam in 1788. Dat had alles te maken met het (tijdelijke) herstel van de macht van erfstadhouder Prins Willem V (1748-1806). Holland was volop verdeeld tussen Patriotten en Orangisten.

Het rommelde al geruime tijd in politiek Holland. De zwakke stadhouder Willem V werd steeds meer macht afgenomen. Het broeide. Er was begin jaren 80 toen Holland in oorlog was met Engeland een hetze gaande tegen Willem. Onze stadhouder was een volle neef van de koning van Engeland: George III en hij liet zijn familiebanden soms prevaleren boven zijn Hollandse belangen. Nadat zijn gemalin prinses Wilhelmina bij Goejanverwellesluis door patriotten was staande gehouden met haar koets en niet naar Den Haag mocht rijden, keerde ze terug naar haar man die te Nijmegen verbleef. Haar broer, de koning van Pruisen trok in september 1787 met een leger van 20.000 man Holland binnen om de macht van Oranje te herstellen.

Maar hoe dachten ze erover in Stompwijk? Laten we eens inzoomen op onze omgeving ten tijde van het herstel van Oranje. Er zijn ons enkele zaken bekend dankzij de overgebleven geschriften. In de nacht van 25 op 26 september 1787 werden enkele prachtige erehagen vernield door onbekende patriotten. Deze trots gebouwde bogen stonden bij het Zoetermeerse meer te Stompwijk bij het huis van Jacobus Westerheul en zijn buurman Johannes Langelaan. Maar ook aan de Veenweg te Tedingerbroek zijn vijf lieden aangehouden die baldadigheden verrichtten. En aan de Leidschendam werd de huisvrouw van Nicolaas Groenewegen getrakteerd op enkele slagen aan haar hoofd die verricht werden door ‘seker militair persoon’, die in Zoetermeer gelegerd was.

Koperen trom
Op 27 september werden door de schout massaal wapens ingezameld in Stompwijk en Wilsveen. De lieden gingen van huis tot huis en deur tot deur en de opbrengst was gering. Zo kwamen er twaalf grote snaphanen tevoorschijn en elf bajonetten, maar ook simpele zaken als vier zwarte kokardes en vier epauletten werden in beslag genomen. Zelfs een koperen trom met stokken werden als staatsgevaarlijk beschouwd.

Eerbetoon
Toen 8 maart 1788 de erfstadhouder zijn veertigste verjaardag vierde, werd besloten dat groots aan te pakken. Het werd een heugelijke dag vol eerbetoon aan Oranje. De burgers, zoals de inwoners toen al werden genoemd, waren laaiend enthousiast om een feestje te bouwen ter ere van de prins, die zijn eerste verjaardag vierde na ‘de gewenste omwenteling’. De feestelijkheden waren omringd met vrolijke verlichting in de vorm van vuren die aangestoken werden tussen 8 en 12 uur ‘s avonds. Iedereen werd verzocht er een prachtig feest van te maken met ‘gepaste en behoorlijke vrolijkheid’. Om alles ordentelijk te laten verlopen, werd verzocht niet te schelden en bij het vuurwerk geen voetzoekers te gebruiken, waarop een bekeuring stond van 3 gulden!