Een zwaarbeladen wiel

Voorburg - Het grote zwarte wiel van kunstenaar Armando is te zien in het Park Sijtwende in Voorburg. Je ziet onmiddellijk dat het kunst betreft en geen gebruiksvoorwerp. Het beeld staat op een smal plateau, op een beladen plek. 

Door Anne Marie Boorsma

Het Park Sijtwende bestaat uit twee delen. Het wiel bevindt zich op het zogenaamde stilte-eiland waar ook het Monument voor Vrede en Vrijheid staat. Op 4 mei is hier de herdenking van oorlogsslachtoffers. Armando heeft zijn kunstwerk ‘Das Rad’ genoemd, Duits voor ‘Het wiel’. Het heeft een as met zes spaken en drukt bepaald geen vrolijkheid uit. Het oppervlak is ruw en vol hobbels en bobbels. Door die grove structuur doet het aan een zwartgeblakerd wagenwiel denken. In combinatie met het Monument voor Vrede en Vrijheid even verderop, associeer je het met strijd en oorlog. Alsof het op het brandende slagveld met geweld van een strijdwagen is losgerukt en weggerold. Tegelijkertijd heeft een wiel een symbolische traditie. Het staat voor vooruitgang en in religieuze kunst voor het goddelijke. Denk bijv. aan de stralenkrans van Christus of aan roosvensters in kathedralen. 

Armando’s kunst gaat vaak over oorlog en vernietiging en kwesties als goed en kwaad, daders en slachtoffers. Dat heeft alles te maken met zijn herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Als kind woonde hij vlak bij kamp Amersfoort. Waar de Duitse bezetters een schrikbewind en executies uitvoerden. De jonge Armando hoorde het schreeuwen van de gevangenen en de schoten van de Duitse bewakers. De kunstenaar verwerkte deze herinneringen in zijn werk vol beladen thema’s, waarbij hij gebruik maakte van oude symbolen. Symbolen over vaderlandsliefde, leiderschap, gevangenschap en dood. Zo heeft hij een serie vlaggen gemaakt, maar ook ladders, hekken en menselijke schedels, met titels als ‘Fahne’, ‘Die Leiter’, ‘Der Zaun’ en ‘Kopf’. Hij werkte overwegend in zwart, met soms accenten rood.

Armando (1929-2018) heette eigenlijk Herman Dirk Dodeweerd. Hij was veelzijdig, want naast beeldhouwer was hij ook schilder, schrijver, essayist, acteur en speelde hij viool. Hij was als jonge kunstenaar lid van de ‘Nul-beweging’, de Nederlandse variant van ‘ZERO’. Zijn boek ‘De SS’ers’, dat hij met Hans Sleutelaar schreef, verscheen in 1967. Hierin komen 8 voormalige SS’ers aan het woord. Het veroorzaakte destijds een storm van verontwaardiging. In 1979 verhuisde Armando naar het atelier van beeldhouwer Arno Breker in Berlijn. Hij is een van onze bekendste kunstenaars die exposeerde over de hele wereld. Nooit liet hij zich in met het lieve, mooie en gladde. Zijn kunst is rauw en vaak ongemakkelijk.

Dit is het 73ste stukje over kunst in Leidschendam-Voorburg. Teruglezen: www.annemarieboorsma.nl.