Een spiedend oog

Voorburg - Wie in Voorburg vanaf de drukke Parkweg via de wandelpromenade van de Franse Kerkstraat naar de Herenstraat gaat, kan deze figuur niet ontgaan: de Dorpswacht. In beeld gebracht door kunstenaar Frans Kokshoorn (1947-2021). De bronzen dorpswacht zit wijdbeens op een blok beton. Hij straalt rust, vriendelijkheid en tegelijk alertheid uit. Er ontgaat hem niets. Dat geeft een veilig gevoel.

Door Anne Marie Boorsma

We zien veel hoekige vormen. Er zit beweging in het beeld. De romp is iets gedraaid en helt een beetje naar voren. Alsof de dorpswacht de voorbijgangers vriendelijk wil toespreken en hen een luisterend oor aanbiedt. Zijn ene hand rust op zijn bovenbeen en met de andere houdt hij de rand van de sokkel stevig vast. De relaxte houding wordt benadrukt door de bungelende, uit elkaar hangende benen. 

Maar er is meer. Zijn houding laat ook zien dat hij wel degelijk alert is. Dat zie je vooral aan de stand van het hoofd. Dat is naar boven gericht. Dat geeft hem ook iets hooghartigs. Het lijkt erop dat hij zijn hoofd constant heen en weer draait zodat geen enkele menselijke misstap hem ontgaat. 

Het leuke is natuurlijk dat beeldhouwer Kokshoorn geen details laat zien. We denken aan spiedende ogen, maar die zijn er helemaal niet. Ook al lijkt het beeld een luisterend oor en een vriendelijk woord uit te drukken, er zijn geen oren en ook geen mond. Zijn hoofd is een simpel bolletje met een eenvoudige pet er schuin bovenop. Zijn romp is plat en zowat vierkant. De ledematen een soort vierkantige kokers met knikken erin. Kortom, het hele verhaal zit hem in die specifieke houding. Dat is ook zo knap van maker Frans Kokshoorn.

De geboren en getogen Voorburgenaar Kokshoorn woonde en werkte aan de nabijgelegen Kerkstraat. Hij volgde opleidingen aan de Vrije Academie in Den Haag en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in dezelfde stad. Hij was medeoprichter van ‘Kunstenaarsvereniging Brak’, later ‘Artibrak’ en van ‘Galerie Hoekvliet’ in de Kerkstraat en later op het Oosteinde. Daarnaast was hij ook lid van de Haagse Kunstkring en ARS in Leiden. De kunstenaar gaf jarenlang beeldhouwlessen en exposeerde regelmatig in Museum Swaensteyn, maar ook in het buitenland. 

Zijn spiedende dorpswacht is een knipoog naar het verleden. Tegenwoordig hebben we op elke straathoek een metalen oog dat werkt op elektriciteit. Ook effectief, maar we moeten de geruststellende of vermanende woorden van de dorpswacht missen. En dat is toch een beetje jammer.

Voor reacties en info over (online) cursussen kunstgeschiedenis: www.annemarieboorsma.nl.